2.5 Milyar dolarlık asrın soygunu
2.5 Milyar dolarlık asrın soygunu
Irak'ın dürüstlük komisyonu, “Yüzyılın Soygunu” olarak adlandırılan ve ülkenin vergi kasasından 2,5 milyar doların çalınmasıyla ilgili olarak parlamentoyu özel bir oturum düzenlemeye çağırdı ve komisyonunun güvenilirliğinin tehlikede olduğunu söyledi.
Irak'ın dürüstlük komisyonu başkanı Yargıç Haydar Hanun çarşamba günü Erbil'de düzenlediği basın toplantısında “Irak parlamentosunun beni ağırlamasını ve Yüzyılın Soygunu hakkında bana soru sormasını istiyorum, beni Irak parlamentosunda ağırladıktan sonra ya onaylanacağım ya da görevden alınacağım” dedi.
Ekim 2022'de Irak Maliye Bakanlığı tarafından yürütülen bir soruşturmada, eski Maliye Bakanı Ali Allavi döneminde beş şirket tarafından bir bankadan 2,5 milyar doların (3,7 trilyon dinar) üzerinde vergi fonunun çalındığı sonucuna varılmıştı.
Soygunun baş şüphelisi iş adamı Noor Zuhair Jassim'in ağustos ortasında mahkemeye çıkması gerekiyordu ancak gelmedi. Lübnan'da bir trafik kazasına karıştığına dair çelişkili haberler var. Mahkeme Jassim'in kefillerine onu mahkemeye getirmeleri için pazartesi gününe kadar süre verdi.
“Dürüstlük komisyonunun güvenilirliği tehlikede” diyen Hanun, ‘yolsuzluğa karşı gerçek savaşın başlangıcını’ ilan ettiğini de sözlerine ekledi.
“Vergi mevduatlarının çalınmasının örtbas edilmesini kabul etmiyoruz” diye vurguladı. “Neden iki yıl boyunca gözaltında tutuldular ve yargılanmadılar?”
Hanun ayrıca Jassim'in Basra'nın Şatt el-Arap bölgesinde maliye bakanlığına ait 720 dönümlük araziyi çalmak ve “sahte belgelerle hayali kişiler adına kaydetmek” gibi diğer suçlarını da ortaya çıkardı.
Salı günü de parlamento maliye komitesinin eski başkanı Haitham al-Jabouri hakkında bir başka tutuklama emri çıkarıldı. Ceburi Kasım 2022'de davaya karıştığı gerekçesiyle tutuklanmış ancak 2023 başında kefaletle serbest bırakılmıştı.
Irak Başbakanı Muhammed Şii el-Sudani Kasım 2022'de yaptığı açıklamada Jassim'in zimmetine 1.618 trilyon dinar (1.1 milyar dolardan fazla) geçirdiğini kabul ettiğini söyledi.
Hükümet fonların bir kısmını geri aldı, ancak çoğunluğu hala kayıp.
Yaygın yolsuzluk Irak devletinin tüm kademelerini sarmış durumda. Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün yıllık yolsuzluk endeksine göre ülke, dünyanın en çok yolsuzluk yapılan onuncu ülkesi konumunda.
The Economist'te soygunun hikayesi
İngiltere merkezli haftalık The Economist dergisinden Nicolas Pelham, 2,5 milyar dolarlık soygunun izini sürdü ve hikayesini kaleme aldı:
2022 yılı eylül ayında Irak Maliye Bakanı İhsan Abdulcabbar, kendisi Bağdatlı olan ama ömrünün çoğunu İsveç’in başkenti Stockholm'de geçiren Hüseyin Kanber Ağa’ya çok önemli bir görev verdi
.
Bakan, Hüseyin Kanber Ağa’yı arayarak Bağdat'a dönmesini ve ülkenin en büyük devlet bankası olan Rafidain'deki hırsızlığı araştırmasını istedi.
Dijital bankacılığa tutkulu bir danışman olarak çalışan 49 yaşındaki Kanber Ağa, bu soygunu açığa çıkarmak için mükemmel bir seçim gibi görünüyordu.
Kanber Ağa teklifi kabul edip Maliye Bakanına ihtiyatlı bir şekilde güvenilir avukatlar ve muhasebecilerden oluşan bir ekip kurmasını istedi. Ekiple ilk toplantısında onlara, 60032 numaralı hesapta yapılan tüm işlemlerin kopyalarını almak için Rafidain'e gitmelerini söyledi. Soruşturmalar başladığında Irak'ın kayıt departmanlarında sık sık yangınlar çıktığını biliyordu.
Ertesi gün ekip, elde edilen kopyaları incelemek için maliye bakanlığında toplandı. Muhasebecilerden biri en önemli iki bilgiyi çabucak fark etti: Yılın başı ve sonunda kalan bakiye. 60032 nolu hesap neredeyse tamamen boşaltılmıştı.
Rafidain'deki 60032 numaralı hesap, petrol şirketleri ile Irak'ta faaliyet gösteren diğer firmaların sözleşme yaptıktan sonra peşinen vergi ödedikleri bir hesap. Buraya yatırılan paralar, şirketlerin vergiden indirim yapmak gibi talepleri gözetilecek şekilde işlenir ve hazineye devredilmeden önce beş yıl boyunca tutulur. Dolayısıyla yüz milyonlarca doların biriktiği bu hesap, dolandırıcılar için de cazip bir hedef halinde.
Ne olmuştu?
Irak Federal Dürüstlük Komisyonu Başkanı Haydar Hanun Temmuz ayın sonları yaptığı açıklamada Yüzyılın Soygunu davasında yeni gelişmeler olduğunu ve çok sayıda şüphelinin yakalanıp tutuklandığını duyurmuştu.
Hanoun, yaptığı basın toplantısında “Baş şüpheli Noor Zuhair kefaletle serbest bırakıldı ve yargılanacak” demiş ve vergi mevduatlarının çalınmasının adli inceleme altında olduğuna vurgu yapmıştı.
Yüzyıl soygununda Eylül 2021 ile Ağustos 2022 tarihleri arasında vergi mevduatlarından 2,5 milyar dolar zimmete geçirilmiş ve bu işlem beş şirket tarafından düzenlenen 247 çekin kullanılması suretiyle bankalardan nakit olarak tahsil edilmişti.
Tutuklanan şüpheliler arasında Al-Hout Al-Ahdab şirketinin yetkili müdürü olarak iki trilyon dinardan fazla para çalmakla suçlanan Abdul Mahdi Tawfiq ve 79 sahte çekle bir trilyon dinardan fazla parayı zimmetine geçirmekle suçlanan Al-Qanat şirketinin yetkili müdürü Mohammed Falah Al-Janabi de bulunuyor.
Al-Hout Al-Ahdab şirketinin yetkili müdürü olarak zimmetine 988 milyar dinar geçirmekle suçlanıyor.
Soruşturma Irak dışına da uzandı
Hanoun, üçüncü bir şüphelinin BAE'de gözaltında tutulduğunu ve yakında iade edileceğini, Kuveytli yetkililerin de davaya karışan iki çifte vatandaşı tutukladığını ve 124 milyon doların geri alınacağını söyledi.
Eski Başbakan Mustafa Kazımi'nin ofisinde çalışan bir diğer şüpheli Alaa Khalaf Mran ise 890 milyar dinardan sorumlu ve şu anda Lübnan ya da Türkiye'de olduğuna inanılıyor.
Hanun, çalınan toplam miktarın açıklanan rakamları aştığını doğruladı.
Irak hükümeti zimmete para geçirme olayını Ekim 2022'de ortaya çıkarmış ve özel bir uçakla ülkeden kaçmaya çalışırken yakalanan Noor Zuhair hakkında tutuklama kararı çıkarmıştı.
Mart 2023'te de önceki hükümetten bazı yetkililer hakkında zimmete para geçirmeyi kolaylaştırdıkları gerekçesiyle tutuklama emri çıkarıldı.
Iraklı eski bir yetkili zamanında The Economist yazarı Nicolas Pelham'a "Irak bir gangster ülkesidir" demiş. Yetkililer, 2003 yılından bu yana kamu kasasından kaybolan para miktarının 300 milyar doları aştığını tahmin ediyor.
Irak kâğıt üzerinde zengin bir ülke. Geçen yılki ihracatından 115 milyar dolardan fazla kazanan, dünyanın en büyük petrol üreticilerinden biri. Ancak yine de bu paranın çok azı sıradan yoksul insanlara ulaşıyor. Siyasi seçkinler ise farklı bir dünyada yaşıyor.
Kanber işe alındığında Başbakan Mustafa Kazımi’ydi. Kazımi İngiltere vatandaşıydı ve Irak istihbarat şefi olduğu dönemden beri CIA ile iyi ilişkiler sürdürüyordu. O da diğer birçoğu gibi Irak'ın kozmopolit seçkinlerinden geliyordu ve Londra'da mülk sahibiydi.
El Fetih İttifakı olarak bilinen İran'a sadık parti ve milislerden oluşan koalisyon Kazımi’ye karşıydı. Soygun haberi ortaya çıktığında iki taraf arasındaki gerilim arttı ve son olarak şiddete dönüştü. Kazımi’nin evine Kasım 2021'de patlayıcı yüklü bir insansız hava aracı ile saldırı düzenlendi ama o bu girişiminden sağ kurtuldu.
KAYNAK: 1. https://www.rudaw.net/
