ABD, Irak ve Suriye'de İŞİD'i tekrar diriltiyor mu?
The Wall Street Journal'da yayınlanan bir analiz-haber'de bölgede görev yapan ABD ordusundan görevliler ve SDG yetkililerinin ifadelerine göre İŞİD'in Suriye'nin bazı bölgelerinde tekrar toparlanmaya çalıştığı ve yer yer eylemlerde bulunduğuna dair değerlendirmeler yapılıyor.
Haberde ilginç olan durum, halihazırda SDG güçlerinin kontrolündeki alanlarda cezaevlerinde tutulan binlerce İŞİD militanından da sanki gözetim altında değillermiş gibi bahsedilmesi. Halbuki bu militanlar sıkı gözetim altında tutulmaktalar ve ABD ile SDG güçlerinin kontrolü dışında tek bir adım atma şansları bile yoktur ama bizzat kendileri geçenlerde olduğu gibi yüzlerce İŞİD militanını salıverirlerse o zaman olası İŞİD eylemleri için kaynak yaratılmasına yardımcı oldukları açığa çıkmış olmayacak mı?
Daha önceleri ABD güçlerinin İŞİD militanlarını bir bölgeden başka bir çatışma bölgesine helikopterler ile taşıdıkları Ruslar tarafından kayda alınmış ve kamuoyuna açıklanmıştı. Ayrıca aralarında D.Trump'n da olduğu ABD'den resmi ağızlar İŞİD denilen organisazyonun Obama ile H.Clinton tarafından yaratıldığını defalarca kez ifade etmişlerdi. Yine Golan Tepesi bölgesinde Suriye rejimi ile çatışan İŞİD militanlarının sıhhi bakım ve tedavilerinin İsrail tarafından görüldüğü de kamuoyuna yansımıştı.
Türkiye'nin Suriye rejimi ile ilişkilerini düzeltme iradesi gösterdiği mevcut konjonktörde ABD güçlerinin tekrar sahada etkin olmasını sağlamak ve belki de şu an durulmuş gibi görünen savaşı tekrar kızıştırmak için İŞİD'in tekrar sahaya sürülmekte olduğu değerlendirilebilir.
ABD ÖZEL KUVVETLER ÜSSÜ, Kuzeydoğu Suriye
Amerikan komandoları, bir zamanlar geniş topraklara ve milyonlarca insana şiddet dolu dini coşkusunu dayatan İŞİD'in yeniden dirilişini kontrol altına almak için çabalıyor.
ABD ve ABD'nin beş yıl önce militan grubu yenilgiye uğratmasına yardım ettiği Kürtlerin öncülüğündeki Suriye Demokratik Güçleri'nden subaylara göre, İŞİD Suriye'nin Badiya çölünde güç topluyor, gençleri intihar bombacısı olmaları için eğitiyor, müttefik birliklere saldırılar düzenliyor ve güya İslamcı bir halifeliği yönetme hayalini yeniden canlandırmaya hazırlanıyor.
Militan savaşçılar bu yıl Suriye ve Irak'ta saldırı hızlarını iki katına çıkardılar. Güvenlik kontrol noktalarını hedef aldılar, bomba yüklü araçlar patlattılar ve SDG ile ABD öncülüğündeki Batılı koalisyonun İŞİD'in elindeki son kasabayı geri almasından bu yana hapiste tutulan binlerce yoldaşlarını serbest bırakmak için planlar yaptılar.
Çok az duyurulan bir operasyon kapsamında Amerikan uçakları hava saldırıları düzenliyor ve şüpheli İslam Devleti hücrelerine baskınlar düzenleyen SDG kara kuvvetlerine canlı hava gözetimi sağlıyor. Genellikle çatışmalardan uzak dursalar da, seçkin ABD birlikleri bazen üst düzey İŞİD liderlerini öldürmek ya da yakalamak için kendi başlarına görevler yürütüyorlar.
SDG Eş Komutanı General Rohilat Afrin "Bu yıl İŞİD'i yendiğimizden beri en kötü yıl oldu" dedi.
Suriye'nin kuzeydoğusundaki bir ABD komando üssünde verdiği röportajda "Onları ne kadar yere sererseniz serin, tekrar ayağa kalkmaya çalışacaklar" dedi.
Dünyanın başka yerlerinde de İŞİD'e bağlı örgütler, İran'ın Kerman kentinde ikiz bombalı saldırılar ve Moskova'da bir konser alanında katliam gibi yüksek can kaybına yol açan terör saldırıları gerçekleştirdiler. Ancak grubun odak noktası eskiden kontrol ettiği bölge olmuştur.
İŞİD'in son geri dönüş çabası, yüzlerce militanın makineli tüfeklerle donatılmış tanklar ve kamyonetlerle ıssız köylere ve kalabalık şehirlere saldırdığı en parlak döneminden farklı bir meydan okumayı temsil ediyor. Grup artık tüfekler ve bubi tuzaklarıyla donanmış küçük hücreler halinde hareket ediyor.
ABD, Fransa ve Batılı müttefiklerinin bugünkü tepkisi ise koalisyonun önümüzdeki aylar ve yıllarda bölgede nasıl bir rol oynayacağına dair diplomatik müzakereler ve yaklaşan Amerikan seçimlerinden kaynaklanan belirsizlik nedeniyle karmaşık bir hal alıyor.
Yılın ilk altı ayında İŞİD, Suriye ve Irak'ta 153 saldırının sorumluluğunu üstlendi. İŞİD, tutuklu savaşçılarının binlerce eş ve çocuğunu barındıran kamplarda gençlere gizlice telkinlerde bulunarak saflarını genişletiyor.
Suriye'de görev yapan bir Amerikan Özel Kuvvetler subayı "Gördüğümüz şey insan, silah ve teçhizat hareketi" dedi.
ABD'ye bağlı SDG personeli yılın ilk yedi ayında 28 operasyonda 233 şüpheli İŞİD savaşçısını yakaladıklarını bildirdi. Amerikan uçakları bu yıl şu ana kadar Suriye'de üç, Irak'ta ise bir İŞİD hedefine saldırı düzenledi. Şu anda Suriye'de 900, Irak'ta ise 2,500 askeri ve sivil savunma personeli bulunan ABD, geçen yıl boyunca İŞİD'e karşı dört saldırı gerçekleştirdi. Pentagon verilerine göre Amerikan güçleri geçen yılın başından bu yana Irak hava kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen yaklaşık 50 hava saldırısına da destek verdi.
SDG kara kuvvetleri genellikle Suriye'nin kuzeydoğusundaki köy ve kasabalarda İŞİD hücrelerini avlıyor. Temmuz ayındaki bir baskında Amerikan Özel Kuvvetleri tarafından desteklenen SDG komandoları İŞİD militanı olduğundan şüphelenilen sekiz yerleşkeyi vurdu.
Operasyonun planlanması altı hafta sürmüş, ABD insansız hava araçları ve Apaçi saldırı helikopterleri, komandoların kilit binalara giren ve çıkan insan gruplarını tespit etmelerine yardımcı olmak için havadan gözetleme yapmıştır.
SDG birlikleri saldırılarını planlamak için şüpheli yerleşkelerin modellerini inşa etti ve tam ölçekli provalar yaptı. Baskın gününün erken saatlerinde 100'den fazla SDG askeri, İŞİD savaşçılarının ağın etraflarını sardığı konusunda diğerlerini uyarmaması için, 10 millik bir köy şeridine yayılmış olarak belirlenen hedeflere aynı anda varmak üzere hareketlerini kademelendirdi.
ABD Özel Kuvvetler subayına göre SDG tek bir el bile ateş etmeden bir düzine kişiyi tutukladı. Yerleşkeler Suriye birlikleri tarafından emniyete alındıktan sonra, Amerikan komandoları evlere girerek diğer İŞİD militanlarının yerini tespit etmek için arama geçmişlerini kullanma umuduyla cep telefonlarına el koydu.
ABD'li subay, "Bunun koalisyon ve SDG personeline yönelik planlanan saldırıları kesinlikle sekteye uğrattığını biliyoruz" dedi.
Irak'taki Şii Müslüman liderlerin Tahran'la bağları var ve Pentagon'un Suriye'deki operasyonları için lojistik üs görevi gören ülkeden ABD askerlerinin ayrılması için baskı yapıyorlar. Geçen ay Washington'da yapılan ABD-Irak görüşmeleri bir çekilme kararı alınmadan sona erdi ama yine de bölgedeki Amerikan müttefiklerini endişelendirdi.
Kuzeydoğu Suriye'nin ABD müttefiki iç güvenlik gücü sözcüsü Tuğgeneral Ali el-Hassan "Eğer ABD güçleri bölgeden çekilirse daha önce hiç görmediğimiz bir kaos göreceğiz" dedi. "Herhangi bir geri çekilme uyuyan hücrelerin derhal harekete geçmesine neden olacaktır."
SDG yetkilileri 2018'de dönemin Başkanı Donald Trump'ın Suriye'deki 2.000 Amerikan askerinin tamamının çekilmesi emrini verdiğini hatırlatıyor. Savunma yetkilileri buna itiraz etmiş ve Trump askerlerin neredeyse yarısını yerinde bırakmaya ikna olmuştu.
ABD'nin savaşta kalıp kalmayacağına ilişkin kararlar, Suriye'deki çılgınca çatışmalar nedeniyle daha da karmaşık hale geliyor.
ABD ve SDG, Suriye'nin Kürtler tarafından Rojava olarak adlandırılan ayrılıkçı kuzeydoğu bölgesinde İŞİD ile mücadele ederken, NATO üyesi Türkiye bağımsızlık yanlısı Kürtleri terörist olarak gördüğü için SDG'ye karşı hava saldırıları düzenliyor.
Rus güçleri Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın hem SDG hem de İŞİD ile savaşmasına yardımcı oluyor.
İran tarafından silahlandırılan milisler ise bölgedeki ABD üslerine rutin olarak patlayıcı dronlar fırlatıyor. Ocak ayında Ürdün'deki bir ABD üssüne düzenlenen saldırıda üç Amerikalı ölmüş ve onlarca kişi yaralanmıştı. ABD askeri yetkililerine göre bu ayın başlarında İran destekli bir örgüt Irak'taki El Asad hava üssüne roket atarak beş Amerikan askerini ve iki müteahhidi yaraladı.
İran destekli saldırılar bu yıl aylarca ABD askerlerini Suriye'deki yarım düzine mevzilerini takviye etmeye zorladı ve İŞİD'e karşı mücadeleden uzaklaştırdı.
Sünni Müslüman bir grup olan İŞİD, 2003 yılında ABD öncülüğünde Irak'ın işgalinden sonra Amerikan güçleriyle savaşan El Kaide'nin bir kolu olarak ortaya çıktı. ABD 2011 yılında Irak'tan çekilirken Arap Baharı Ortadoğu'da siyasi ve askeri istikrarsızlığa yol açıyordu.
Bu fırsattan yararlanan İslam Devleti, Suriye ve Irak'ta Virginia'dan biraz daha küçük bir alan olan yaklaşık 38.000 mil karelik bir bölgeyi ele geçirdi, burayı halifelik ilan etti ve 12 milyon kadar insanı yönetti.
İngiltere, Fransa ve Tunus gibi ülkelerden yaklaşık 30,000 yabancı, katı İslamcı kurallar altında yaşama vaadinin cazibesine kapılarak halifelik adına savaşmak üzere Suriye ve Irak'a akın etti.
Kerpiç evler, fıstık ağaçları ve ayçiçeği tarlalarından oluşan birkaç tozlu sokaktan oluşan Suriye köyü Tarqia'daki bir işletme sahibi "İnsanlara çok sert davranıyorlardı" diye hatırlıyor. İŞİD infazcılarının camiye gitmeyen herkesi dövdüğünü söyledi.
Başlangıçta Tarqia'da yaşayan 250 aileden bugün sadece 100'ünün kaldığını söyledi. Geri kalanların daha iyi bir yaşam arayışıyla Türkiye'ye ya da Avrupa'ya gittiğini söyledi.
2014 yılında dönemin Başkanı Barack Obama, Iraklı ve Kürt güçlerin Irak ve Suriye'deki topraklar üzerinde yeniden kontrol sağlamasına yardımcı olmak için uluslararası bir koalisyon kurdu. 2017'de Irak hükümet güçleri ve Kürt savaşçılar şiddetli bir savaşın ardından Irak'ın Musul kentini geri aldı ve SDG birlikleri bir zamanlar İŞİD'in başkenti olan Suriye'deki Rakka'yı geri aldı.
2019'da İŞİD'in son kalesi olan Suriye'nin Bağuz kasabası SDG'nin eline geçti ve fiziksel İŞİD varlığı artık yoktu.
SDG'nin kuzeydoğu Suriye'deki operasyon komutanı General Mahmud Barkhwadan "Tüm dünya için bir tehditti ve biz onu yendik" diyor.
Ancak yaklaşık 9.000 İŞİD savaşçısı Suriye'nin kuzeydoğusundaki hapishanelerde tutuluyor ve grup, savaş alanına dönebilmeleri için yoldaşlarını serbest bırakma niyetini gizlemiyor.
Bu yıl iki kez isyancılar gözaltı merkezlerinden kaçmaya çalıştı. Bunlardan birinde bir İŞİD intihar bombacısı, patlayıcılarla dolu üç tekerlekli bir çekçekle Rakka'daki bir hapishanenin kapısını kırmaya çalıştı.
İç güvenlik gücü sözcüsü El Hassan, "Eğer gerçekten bir hapishane firarına başlarlarsa neler olacağını hayal bile edemiyorum" dedi.
Suriye'nin kuzeydoğusundaki kamplarda, aralarında SDG ve ABD'nin yeni nesil militanlar için potansiyel devşirme potansiyeli gördüğü, hapisteki İslam Devleti savaşçılarının eş ve çocuklarının da bulunduğu 43.000 kadar Suriyeli, Iraklı ve diğer yerlerinden edilmiş insan yaşıyor.
El Hol kampında çocuklar boyama kitaplarına el bombaları, AK-47 tüfekleri ve patlayıcı intihar yelekleri çiziyor. ABD askerleri İŞİD temalı çocuk doğum günü partilerinin fotoğraflarını ele geçirdi, militanların siyah-beyaz bayrağı balonların arasında duvara asılmıştı.
General Rohilat, "Çocukken beyinlerini yıkamaya çalışıyorlar, böylece büyüdüklerinde tereddüt etmeden öldürmeye istekli olacaklar" dedi.
Güvenlik yetkilileri, çocuklar savaşacak yaşa geldiklerinde İŞİD'in onları çölde askeri eğitim almaları için kamptan kaçırdığını söylüyor.
Yerel yetkililer, genellikle kendi ülkeleri tarafından alınmak istenmeyen ancak halkın arasına salınamayacak kadar tehlikeli görülen ailelerle ne yapacaklarını bulmakta zorlanıyor.
ABD Özel Kuvvetler subayı, "Dikkatler başka yerlere kaymış durumda," dedi. "Ama şimdi gözlerimizi Suriye'nin kuzeydoğusundan ayırmanın zamanı değil."
YAZAR: Michael M. Phillips
KAYNAK: https://www.wsj.com/world/
