ABD, çip üreticilerinden Çin'le ilişkilerini kesmelerini istedi
The Wall Street Journal'ın haberine göre, ABD'li yarı iletken devleri Applied Materials ve Lam Research, tedarikçilerine Çin kaynaklı bileşenlere alternatif bulmaları ya da tedarikçi statülerini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalmaları için baskı yapıyor. Bu durum, Washington'un Çin'in hassas teknoloji sektörlerindeki rolünü azaltmaya yönelik artan baskısına yanıt olarak ortaya çıktı. Sonuç olarak, ABD yarı iletken endüstrisi Çinli firmaları tedarik zincirlerinden çıkarmak için önemli adımlar atıyor.
Çinli olmayan bileşen kaynakları bulmanın yanı sıra, tedarikçilere Çinli yatırımcı veya hissedarlara sahip olmaktan kaçınmaları tavsiye edildi. Sektördekiler, rekabetçi fiyatlarla alternatifler bulmak zor olduğundan, bu kısıtlamaların daha yüksek operasyonel maliyetlere yol açabileceği konusunda uyarıyor.
Yarı iletken donanım üreticisi ne demek?
Yarı iletken ekipman üreticileri, yarı iletken cihazların üretiminde kullanılan donanımları tasarlayan ve üreten şirketlerdir. Ürettikleri aletler litografi, aşındırma, biriktirme ve test dahil olmak üzere çip üretiminin çeşitli aşamaları için gereklidir. Bu araçlar, elektronik cihazlarda bulunan entegre devrelerin oluşturulmasını sağlar.
Ekipman üreticilerinde pazara kim liderlik ediyor?
Yarı iletken üretim ekipmanı sektöründe birkaç şirket önemli pazar paylarına sahiptir. 2022 itibariyle, ABD merkezli Applied Materials yüzde 17,5'lik payla başı çekerken, onu yüzde 16,7 ile Hollanda firması ASML ve yüzde 14,4 ile Lam Research takip ediyor. Ancak Şubat 2024 itibariyle ASML, Applied Materials'ı on yıllardır elinde tuttuğu birincilik konumundan indirerek en büyük pazar payına sahip oldu.
Yatırım platformu Disfold DeepFinance tarafından hazırlanan bir listeye göre Çinli firmalar arasında Semiconductor Manufacturing International Corp (26,20 milyar $ piyasa değeri), Will Semiconductor Co Ltd (16,34 milyar $ piyasa değeri) ve Montage Technology Co Ltd (9 milyar $ piyasa değeri) pazarda başı çekiyor.
Ülkeler Çinli teknoloji firmalarına neden baskı yapıyor?
Ülkeler, teknolojik hakimiyet ve ulusal güvenlik endişeleri nedeniyle Çinli teknoloji firmalarına kısıtlamalar getiriyor. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri, Çin'in askeri yeteneklerini geliştirebilecek veya gözetleme için kullanılabilecek ileri teknolojileri edinmesini önlemek için önlemler aldı. Bu önlemler hassas teknolojileri korumayı ve kritik sektörlerde rekabet üstünlüğünü sürdürmeyi amaçlamaktadır.
Yarı iletken ekipman üreticilerinin bu yönelimi, ABD'nin diplomatik ya da ekonomik ilişkilerin bozulması halinde Çin parçalarına olan bağımlılığın devam etmesinin risk oluşturabileceği yönündeki endişelerinden kaynaklanıyor.
Biden yönetiminden Çinli teknoloji firmalarına baskı
Biden yönetimi, Çin'in ileri teknolojilere erişimini sınırlama çabalarını yoğunlaştırdı. Ağustos 2023'te Başkan Biden, yarı iletkenler, kuantum bilişim ve yapay zeka (AI) ile ilgilenen Çinli şirketlere ABD yatırımlarını kısıtlayan bir idari emir imzaladı. Bu hamle, ABD sermayesinin ve uzmanlığının, özellikle potansiyel askeri uygulamaları olan alanlarda, Çin'in teknolojik ilerlemelerine yardımcı olmasını önlemeye yönelik daha geniş bir stratejinin parçasıdır.
Daha önce de ABD'li kanun yapıcılar Çin'in gelişmiş çiplere ve bunların üretimi için gerekli özel ekipmanlara erişimini sınırlamıştı.
Şimdi ise ABD yönetimi Çin ile yarı iletken ticareti üzerindeki kontrolleri giderek artırıyor ve her iki ABD başkan adayı da ticaret kısıtlamalarını yoğunlaştırma sözü veriyor.
Bu durum, ABD ve müttefiklerinin yerli çip üretimini desteklemek için milyarlarca dolar yatırım yaptığı Japonya ve Avrupa'daki benzer çabalarla birlikte gerçekleşiyor.
Süregelen baskı, yarı iletken endüstrisinin stratejik önemini ve jeopolitik krizlerdeki potansiyel kaldıracını da vurgulamaktadır.
ABD-Çin ticari ilişkileri
ABD-Çin ticari ilişkileri özellikle teknoloji sektöründe giderek gerginleşiyor. ABD, ulusal güvenlik kaygılarını gerekçe göstererek Çinli teknoloji firmalarını hedef alan ihracat kontrolleri ve yatırım kısıtlamaları uyguladı.
Buna karşılık Çin de yarı iletken üretimi için gerekli olan kritik minerallerin ihracatını kısıtlamak gibi kendi önlemlerini uygulamaya koydu. Bu kısasa kısas dinamiği iki ülke arasında karmaşık ve gergin bir ticaret ortamına yol açtı.
Bu değişim, yarı iletken tedarik zincirini Pekin ile bağlantılı potansiyel zayıflıklardan korumayı amaçlasa da, Amerikan yarı iletken üretim ekipmanlarının önemli bir müşterisi olan Çin ile ticari sürtüşmeyi tırmandırma riski taşıyor. Ayrıca bu önlemlerin, firmaların Çin dışında alternatif ve genellikle daha pahalı kaynaklar aramaları nedeniyle üretim maliyetlerini artırması da muhtemeldir.
Çin'in kısıtlamalara tepkisi
ABD şirketlerinin yeni tutumu, Çinli tedarikçileri Amerikan pazarıyla bağlarını sürdürmek için alternatif yaklaşımlar keşfetmeye teşvik etti. Bazı firmalar kısıtlamaları aşmak için Singapur ve Malezya gibi üçüncü ülkelerde ortak girişimler veya holding şirketleri kurmaya çalışıyor.
Raporda, Çinli bir yarı iletken tedarikçisinin Singapur'da bir holding şirketi kurduğu ve şimdi de ABD'li müşterilere doğrudan Çin müdahalesi olmadan tedarik sağlamaya devam etmek için Malezyalı bir ortak girişim düşündüğü bildirildi.
Nisan ayında Çin lideri Xi Jinping, Başkan Biden'a ABD'nin “Çin'in ticaret ve teknoloji gelişimini bastırmak için” mikroçip ihracatını yasaklamasının “risk yarattığını” ve ülkenin “arkasına yaslanıp bunu izlemeyeceğini” bildirdi. Ancak Biden, yasakların ulusal güvenliği sağlamak için çok önemli olduğu konusunda kararlıydı.
Çin, ABD'nin diğer kısıtlamalarına kritik teknolojilerde kendi kendine yeterliliğe ulaşma çabalarını hızlandırarak yanıt verdi. Çin hükümeti, yabancı teknolojiye bağımlılığı azaltmak için yerli yarı iletken üretimine ve diğer yüksek teknoloji endüstrilerine yapılan yatırımları arttırdı.
Ayrıca Çin, küresel teknoloji tedarik zincirleri için hayati önem taşıyan malzemeler üzerinde kendi ihracat kontrollerini uygulayarak ABD'nin önlemlerine misilleme olarak piyasayı etkileme kapasitesinin sinyalini verdi.
KAYNAK: https://www.business-standard.com/
