Araplar, Trump'ın Gazze planına karşı kendi planlarını hazırlıyorlar
Başkan Trump'ın geçen ay Gazze nüfusunun tamamının bölgeden çıkarılmasını önererek Arap dünyasını şoke etmesinin ardından yardımcıları bu fikri Orta Doğu liderlerine bir çağrı olarak yeniden şekillendirdi: Ya daha iyi bir planla gelin ya da bizim yöntemimizle yapın.
Dışişleri Bakanı Marco Rubio geçen hafta "Tüm bu ülkeler Filistinlileri ne kadar önemsediklerini söylüyorlar" dedi. Rubio, "Eğer Arap ülkelerinin daha iyi bir planı varsa, bu harika olur" diye ekledi.
Şimdi, birkaç Arap ülkesinin hükümetleri tam da bunu yapmaya çalışıyor. Konuyla ilgili bilgi sahibi diplomat ve yetkililere göre Mısır, Ürdün, Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin temsilcileri, Arap ülkelerinin Gazze'nin yeniden inşası için fon sağlamaya ve denetlemeye yardımcı olacakları, aynı zamanda Gazze sakinlerini yerinde tutacakları ve bir Filistin devleti olasılığını koruyacakları alternatif bir vizyon oluşturmak için sessizce koordine oluyorlar.
Beş ülkenin elçileri Cuma günü Suudi Arabistan'da, ardından da 4 Mart'ta Kahire'de yapılacak daha büyük bir zirvede ayrıntıları ele alacaklar. İki Arap diplomat, üst düzey bir Batılı yetkili ve Maryland Demokrat Senatörü Chris Van Hollen'e göre Mısır bu toplantılarda muhtemelen Hamas'la bağlantısı olmayan Filistinli teknokratlar ve toplum liderlerinden oluşan ve savaştan sonra Gazze'yi yönetebilecek bir komite kurulmasını önerecek. Van Hollen geçen hafta Mısır, Suudi Arabistan ve Ürdün Dışişleri Bakanları ile gelişen teklif hakkında görüştüğünü söyledi.
Van Hollen, "Odaklanılacak konuların çoğu Trump ve diğerlerine 'Evet, yeniden inşa etmek için uygulanabilir bir plan var, kaynakları buraya yatıracağız' demek olacak" dedi.
Van Hollen, "Trump'ın bir emlakçı olduğunu, Gazze'yi yeniden imar etmekten bahsettiğini, Trump'a Gazze'yi yeniden inşa edebileceğinizi ve iki milyon Filistinliye bölgeyi terk etmeye zorlamadan bir gelecek sağlayabileceğinizi gösteren uygulanabilir bir plan oluşturmak istediklerini" sözlerine ekledi.
Bu fikirler yeni bir alternatif olarak sunulsa da pek de yeni sayılmazlar. Mısır aylardır teknokratik bir komite fikrini destekliyor ve bu fikri tartışmak üzere Filistinli liderleri Kahire'de ağırlıyor. Arap liderler on yıllardır Gazze'yi de içine alan bir Filistin devletinin kurulması çağrısında bulunuyor. İsrail hükümeti bile bir yıldan uzun bir süredir Arap liderlerin savaş sonrası Gazze'de gözetim rolü oynamasına açık olduğunun sinyallerini veriyor.
Sorun şu ki bu fikirlerin önündeki engeller de fikirlerin kendisi kadar eski.
İsrailli liderler Filistin egemenliğinin önünü açacak savaş sonrası planlara karşı çıkıyor. Arap liderler ancak sadece Filistin devletine giden yolu en azından nominal olarak açacak bir çerçeveyi destekleyeceklerdir.
Ayrıca Hamas'ın yaklaşık yirmi yıl önce bölgenin kontrolünü ele geçirmesine kadar Gazze'yi yöneten ve uluslararası alanda tanınan Filistin Yönetimi'nin de onayını istiyorlar. Ancak otoritenin başkanı Mahmud Abbas, bölgenin tam kontrolünü kendisine kesin olarak vermeyen savaş sonrası bir yönetim yapısına karşı temkinli görünüyor ki bu da onu teknokrat bir komite ile anlaşmazlığa düşürüyor. Hamas yetkilileri sivil işlerin kontrolünü böyle bir organa devretmeye istekli olduklarını söylediler. Ancak askeri kanadı lağvetmeyi reddettiler ki bu hem İsrail hem de Hamas'ın tamamen silahsızlandırılmasını isteyen Trump için kabul edilemez bir durum.
Batı Şeria'nın Ramallah kentindeki Horizon Center adlı siyasi araştırma grubunun direktörü İbrahim Dalalşa, "Arap liderlerin karşılaştığı en büyük zorluk, Filistinli gruplara kabul ettirilebilecek ve aynı zamanda hem ABD hem de İsrail tarafından kabul edilebilecek gerçekçi bir plan sunmaktır" dedi. "Bu çok karmaşık bir süreç olacak."
Belirsizlikler arasında Arap liderlerin Gazze'nin güvenliğini sağlamak ve Hamas'ın İsrail'e saldırmasını önlemek için kimi görevlendirecekleri de var. İsrailli yetkililer de İsrail ordusunun uzun vadede Gazze'de operasyonel özgürlüğe sahip olmasını istiyor ancak bu düzenlemeyi Arap liderlerin kamuoyu önünde desteklemesi zor.
Bazıları Mısır ve Basra Körfezi ülkelerinin kendi birliklerini sağlayacağını umuyor. Geçen ay Mısır, özel bir Mısır güvenlik firmasının Gazze'deki bir kontrol noktasında görev yapmasına izin verdi -ki bu bazı diplomat ve analistlerin daha geniş bir operasyon için prototip olarak gördüğü bir düzenleme. Ancak Arap liderlerin daha geniş bir bölgeyi güvence altına almak için daha büyük bir güç göndermeye hazır olup olmayacakları belli değil. Hamas'ın böyle bir müdahaleyi kabul etmesi de pek olası değil.
Hamas'ın üst düzey yetkililerinden Usame Hamdan geçen hafta sonu Katar'da katıldığı bir konferansta "İsrail'in yerini almak isteyenlere İsrail gibi davranılacak" dedi.
Mısır'ın planının en sağlam unsuru Gazze'nin yeniden inşası ve Filistinlilerin Trump'ın önerdiği gibi Mısır ve Ürdün'e sürülmesi yerine Gazze'de tutulması.
Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah el-Sisi Pazar günü Dünya Yahudi Kongresi Başkanı Ronald Lauder ve Ürdün Veliaht Prensi Hüseyin ile yaptığı görüşmelerde önerinin ana hatlarını çizdi. Mısır Cumhurbaşkanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre Sisi, Ürdün Prensi ile "Filistinlileri topraklarından etmeden Gazze Şeridi'nin yeniden inşasına derhal başlanmasının gerekliliğini" görüştü.
Ancak planın ayrıntıları belirsizliğini koruyor.
Mısır ordusundan emekli bir general olan Samir Farag verdiği bir röportajda Mısır'ın önümüzdeki üç ila beş yıl içinde Gazze'nin yeniden inşası için hem yerli hem de uluslararası bir dizi şirkete başvuracağını söyledi. Mısırlı yetkililere yakın olan Farag, Gazze'ye insani yardımın arttırılması ve enkazın temizlenmesinden oluşan ilk aşamayı hastane, okul ve diğer altyapıların inşasının izleyeceğini söyledi.
Bunun için kimin ödeme yapacağı sorusu ise cevapsız.
Farag, Mısır'ın yaklaşan bir konferansta diğer Arap ülkelerini yeniden inşa fonlarına katkıda bulunmaya çağıracağını söyledi. Ancak bu tür zirvelerin zamanlaması bile karışıklık konusu olmuştur. Mısır ilk olarak Arap liderlerini 27 Şubat'ta "acil" bir zirveye davet etti ama bu zirve daha sonra bir hafta ertelendi.
Rania Khaled Kahire'den, Ismaeel Naar ise Riyad'dan haberleriyle katkıda bulundu.
Patrick Kingsley The Times'ın Kudüs büro şefidir ve İsrail, Gazze ve Batı Şeria ile ilgili haberlere öncülük etmektedir. Patrick Kingsley hakkında daha fazlası
YAZARLAR: Patrick Kingsley ve Vivian Yee
Patrick Kingsley The Times'ın Kudüs büro şefidir ve İsrail, Gazze ve Batı Şeria ile ilgili haberlere öncülük etmektedir.
Vivian Yee, Times gazetesinin Kuzey Afrika ve Orta Doğu muhabiridir. Kahire'de görev yapmaktadır.
KAYNAK: https://www.nytimes.com/
