Pekin'de Filistinli grupların ulusal mutabakat toplantısı
Pekin toplantısına giderken
Hamas ve El Fetih hareketlerinin her ikisi de Pazartesi günü yaptıkları açıklamada Filistin uzlaşısının sağlanması için Çin'in arabuluculuğunun başarılı olması konusunda kararlı olduklarını ifade ettiler. Ayrı ayrı yapılan bu açıklamalar iki hareket arasında karşılıklı suçlamaların ardından geldi. Hamas yetkilisi, El-Fetih'in Pekin'de yapılması planlanan genişletilmiş ulusal diyalog anlaşmasını engellemeye çalıştığını söyledi.
Hamas Ulusal İlişkiler Ofisi Başkanı Hossam Badran “Çin'deki dostlarımızın Filistin ulusal birliğinin sağlanmasına yönelik çağrısına büyük bir pozitiflik ve sorumlulukla yanıt verdik” dedi. “Bu çağrının adımları başından beri açıktı: ilk toplantı Hamas ve El Fetih arasında ikili bir toplantıydı, Nisan ayında da bu toplantı yapılmıştı, bunu [Pazartesi günü] yapılması beklenen Filistinli grupları içeren genişletilmiş bir toplantı izleyecekti.”
Heyetler yola çıkmaya hazırlanırken Filistin Yönetimi Başkanı'nın [aynı zamanda El Fetih'in de başkanı olan Mahmud Abbas] Çinlilerle temasa geçerek genişletilmiş toplantıya katılmayı reddettiklerini bildirdiğine dikkat çekti. Badran, “Bunun için hiçbir mantıklı gerekçe sunmadı” iddiasında bulundu.
Hamas yetkilisi bu tutumdan duyduğu “üzüntüyü” dile getirdi. “Bu, halkımızın yaşadığı hassas ve kritik bir aşamada ve halkımızın ideal bir sebat ve kararlılık imajı sergilediği bir aşamada ve 7 Ekim'de başlayan El Aksa Tufanı ışığında ulusal bir uzlaşıya varılmasını engelleyen bir durumdu."
Hamas'ın genişletilmiş ulusal toplantının yapılmasının önemi konusunda ısrarcı olduğunu vurguladı. “Herkesin Filistinin yeniden düzene sokulmasına yönelik mekanizmaların tartışılmasına katılma hakkı vardır. Pekin'deki genişletilmiş toplantıyı engellemek haksız ve kabul edilemezdir ve Filistin halkının çıkarlarına hizmet etmez.”
Bu arada Filistin resmi haber ajansı Wafa'ya göre El Fetih, Çin'in El Fetih ve Hamas hareketleri arasındaki ulusal diyaloga ev sahipliği yapma çabalarını “büyük bir takdirle” karşıladığını ifade etti. Hareket, “El Fetih, Çin'in değerli çabalarının başarılı olmasını temenni etmektedir” dedi. “ Daha önce gerçekleştirilen tüm diyalog girişimlerinin başarısız olmasından Hamas'ı sorumlu tutuyoruz dedi.”
Abbas'ın Pekin'e gitme davetini reddettiğine dair haberlerle ilgili olarak El Fetih, Çin'de ulusal diyalog masasına oturma konusunda “kararlı” olduğunu yineledi. “Liderliğimiz ve halkımız tarafından takdir edilen ve saygı duyulan Çin arabuluculuğunun başarılı olması için uygun ortamı sağlamak amacıyla tüm hazırlıkları tamamlamaya çalışıyoruz.”
Nisan ayı sonunda Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Lin Jian, Filistinli grupların Çin'in arabuluculuğunda Pekin'de bir araya geldiğini söylemişti. Sözcü, Filistinli tarafların “derinlemesine ve samimi bir diyalog gerçekleştirdiklerini ve diyalog ve istişare yoluyla siyasi bir uzlaşmaya varma iradelerini ifade ettiklerini” açıklamıştı. “Birçok konuda cesaret verici ilerlemeler kaydedildi” ve ‘Filistin birliğinin mümkün olan en kısa sürede sağlanması için diyaloğun sürdürülmesi’ konusunda da anlaşmaya varılmıştı.
Pekin'de Nisan ayında yapılan Hamas-Fetih toplantısı Şubat ayında Moskova'da yapılan benzer bir toplantının ardından gerçekleşti.
Çin Nisan ayında El Fetih ve Hamas'ı ağırlamasının ardından Haziran ayında bir toplantı yapılacağını duyurmuştu ancak bu Haziranda yapılması planlanan toplantı ertelendi.
Pekin toplantısı
Tüm bu gelişmeler sonrasında nihayet Pekin'de irili ufaklı 14 Filistin'li organizasyonun temsil edildiği bir ulusal birlik toplantısı gerçekleştirilebildi.
Hamas Salı günü Pekin'de aralarında rakip El Fetih'in de bulunduğu diğer Filistinli örgütlerle “ulusal birlik” için birlikte çalışmak üzere bir anlaşma imzalandığını duyururken Çin bunu savaş sona erdiğinde Gazze'yi birlikte yönetme anlaşması olarak nitelendirdi.
Üst düzey Hamas yetkilisi Musa Ebu Marzuk, El Fetih elçisi Mahmud El Alul ve diğer 12 Filistinli grubun temsilcilerini ağırlayan Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, savaş sonrası Gazze'yi yönetmek üzere bir “geçici ulusal uzlaşı hükümeti” kurulması konusunda anlaştıklarını söyledi.
Ebu Marzulk Çin Dış İşleri Bakanı Wang ve diğer elçilerle görüştükten sonra “Bugün ulusal birlik için bir anlaşma imzalıyoruz ve bu yolculuğu tamamlamanın yolunun ulusal birlikten geçtiğini söylüyoruz. Ulusal birliğe bağlıyız ve bunun için çağrıda bulunuyoruz" dedi.
Ne beklenebilir
Hamas tarafından yönetilen Gazze'deki sağlık bakanlığının verilerine göre İsrail'in Gazze'deki misilleme askeri harekâtı çoğu sivil 39,000'den fazla insanın ölümüne neden oldu.
Durmak bilmeyen çatışmalar Gazze'yi ciddi bir insani krize sürükledi.
Çin, Gazze Şeridi'ni yöneten Hamas ile işgal altındaki Batı Şeria'yı kısmen yöneten El Fetih arasındaki yoğun rekabet nedeniyle daha da karmaşık hale gelen çatışmada arabulucu rolü oynamaya çalışıyor.
İsrail, Hamas'ı yok edene kadar savaşmaya devam etme sözü verirken, İsrail'in başlıca destekçisi ABD de dâhil olmak üzere dünya güçleri savaş sona erdiğinde Gazze'nin nasıl yönetileceğine dair senaryolar üretmeye çalışıyor ancak ne İsrail ne de Amerika Birleşik Devletleri, Washington tarafından terör örgütü olarak yasaklanan Hamas'ı içeren herhangi bir savaş sonrası planı onaylamayacaklarını defalarca dile getirdiler.
Salı günü Pekin'de açıklanan anlaşmanın tutup tutmayacağı belirsiz olsa da, bu durum Filistinli rakipler arasında bir yakınlaşma sağlayabilecek tek dünya gücünün Çin olduğunu gösteriyor.
Salı günü Pekin'de yapılan toplantı sona ererken Wang grupların “uzlaşma” taahhüdünde bulunduklarını söyledi.
Grupların Çin'in başkentinde “Pekin deklarasyonunu” imzalamasının ardından Wang, “En önemli vurgu, savaş sonrası Gazze'nin yönetimi konusunda geçici bir ulusal uzlaşı hükümeti kurma anlaşmasıdır” dedi.
Wang, “Uzlaşma Filistinli gruplar için bir iç meseledir, ancak aynı zamanda uluslararası toplumun desteği olmadan başarılamaz” dedi.
El Fetih yetkilisi Mahmud El Alul, Filistin davasına verdiği “sonsuz destek” için Çin'e teşekkür etti. “Çin'e, tüm Filistin halkı olarak sevgimizi ve dostluğumuzu iletiyoruz” derken Hamas ve diğer gruplarla herhangi bir anlaşmaya varılıp varılmadığından bahsetmemesi dikkat çekti.
Salı günkü toplantıda ayrıca Mısır, Cezayir ve Rusya'nın elçileri de hazır bulundu.
İsrail ve Gazze'ye komşu olan Mısır çatışmada kilit arabulucu konumunda.
Cezayir BM Güvenlik Konseyi'nin daimi olmayan bir üyesi ve savaşla ilgili karar tasarıları hazırladı.
'Barış ve istikrar'
Wang, Çin'in “Orta Doğu'da barış ve istikrarın korunmasında yapıcı bir rol oynamaya” istekli olduğunu söyledi.
Wang ayrıca “kapsamlı, kalıcı ve sürdürülebilir bir ateşkesin” yanı sıra Filistin'in kendi kendini yönetmesi ve BM'de bir Filistin devletinin tam olarak tanınması için çaba gösterilmesi çağrısında bulundu.
Hamas ve El Fetih, Hamas'ın 2006 seçimlerindeki büyük zaferini takip eden ölümcül çatışmaların ardından Hamas savaşçılarının El Fetih'i Gazze Şeridi'nden çıkarmasından bu yana amansız rakipler.
El Fetih, İsrail işgali altındaki Batı Şeria'da kısmi idari kontrole sahip olan Filistin Yönetimi'ni kontrol ediyor.
Filistin sahası, Hamas'ın seçimleri kazanıp hükümeti kurduğu 2006 yılından bu yana siyasi ve coğrafi bölünmüşlükten muzdarip. El Fetih, İsrail, ABD ve çoğu Avrupa ülkesiyle birlikte, yabancı gözlemciler tarafından “özgür ve adil” olduğu ilan edilen seçim sonucunu kabul etmeyi reddetmişti.
Abbas Ramallah merkezli Filistin Yönetimi'ni yönetmeye devam ederken, Hamas sadece Gazze Şeridi'ndeki kurumları yönetebileceği bir hükümet kurdu ancak El Fetih, Hamas hükümetinin başarısız olmasını sağlamak amacıyla Gazze'de çalışan memurlara tüm maaşlarını alarak evlerinde kalmalarını ve Hamas liderliğindeki yönetimde çalışmayı reddetmelerini tavsiye etmişti.
Birçok uzlaşma girişimi başarısızlıkla sonuçlandı ancak Hamas'ın Ekim ayındaki saldırısı ve Gazze'de dokuz ay süren savaştan bu yana uzlaşma çağrıları artarken El Fetih'in merkezinin bulunduğu Batı Şeria'da da şiddet tırmanışa geçti.
Çin, İsrail-Filistin çatışmasında rakibi ABD'ye kıyasla kendisini daha tarafsız bir aktör olarak konumlandırdı ve iki devletli bir çözümü savunurken İsrail ile iyi ilişkilerini de sürdürdü.
Ayrıca son yıllarda Orta Doğu'da daha büyük bir rol oynamaya çalışmış ve geçen yıl Suudi Arabistan ile İran arasında gerçekleşen tarihi yakınlaşmaya arabulucuk yaparak bölgede artan etkisini net bir şekilde ortaya koydu.
Toplantı sonuçları
Pazartesi ve Salı (22-23.07.2024) günü yapılan toplantıların ardından üzerinde mutabakata varılan maddelerle ilgili bir açıklama yapıldı.
Açıklamada Filistinli grupların “FKÖ çerçevesinde tüm Filistinli grupları içeren kapsamlı bir ulusal birliğin sağlanması ve BM kararlarına uygun olarak başkenti Kudüs olan bağımsız bir Filistin devletinin kurulması ve 194 sayılı kararda temel alınan geri dönüş hakkının sağlanması konusunda mutabık kaldıkları” belirtildi.
Filistinli gruplar ayrıca İsrail'in Gazze'deki soykırımını durdurmak ve Filistinlileri topraklarından sürme girişimlerine direnmek için “ulusal çabaları birleştirme” konusunda da anlaştı.
Görüşmelere El Fetih Hareketi, Hamas Hareketi, Filistin Kurtuluş Cephesi (FKC), Filistin Demokratik Kurtuluş Cephesi (FDKC) ve diğer Filistinli gruplar katıldı.
KAYNAK: 1. https://www.middleeastmonitor.com/
