Ukrayna, Telegram'ın uyuyan ajan olup olmadığını sorguluyor

Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden bu yana geçen yaklaşık üç yılda, mesajlaşma uygulaması Telegram milyonlarca Ukraynalı için bir can simidi oldu. Yaklaşan saldırılar hakkında bilgi veriyor ve toplulukların gıda, tıbbi yardım ve diğer destekleri organize etmelerine yardımcı oluyor.

Ukrayna şimdi kendisini Telegram'dan kurtarmaya çalışıyor. Eylül ayında yetkililer orduya, hükümet yetkililerine ve kritik altyapı üzerinde çalışanlara uygulamayı iş telefonlarında kullanımlarını sınırlandırmalarını emretti. Daha hassas iletişimler Signal gibi şifreli uygulamalara taşındı. Bazı üst düzey yetkililer Telegram için, geniş takipçi kitlesine sahip anonim kanalların arkasında kimlerin olduğunu ifşa etme kuralları da dahil olmak üzere yeni kısıtlamalar önerdi.

Telegram'a yönelik düzenlemeleri sıkılaştırmak için bir yasa tasarısı hazırlayan Ukrayna Parlamentosu üyesi Yaroslav Yurchyshyn, “Bağımlı olduğumuzun farkındayız,” dedi. “Bu bizim için bir sorun.”

Ukrayna'nın Telegram deneyimi, tek bir uygulamaya bağlı olmanın faydalarını ve dezavantajlarını göstermektedir. Nadiren bir ülke, özellikle savaş sırasında, iletişim, bilgi ve diğer kritik hizmetler için üzerinde kontrol sahibi olmadığı bir platforma bu kadar bağımlı olmuştur.

Bu bağımlılık belki de yalnızca Telegram'ın ordu ve hükümetteki birçok kişi de dahil olmak üzere nüfusun yaklaşık yarısı tarafından kullanıldığı Rusya'da görülmektedir. Bu da uygulamayı savaşta merkezi bir enformasyon muharebe alanı haline getirdi. Bazı durumlarda Ukraynalı ve Rus drone pilotları Telegram gruplarını birbirleriyle alay etmek ve saldırı videolarını paylaşmak için kullanıyor.

Ukrayna'nın Telegram'la ilgili endişeleri, bir milyar kullanıcıya yaklaşan platformun küresel çapta artan mercek altına alınmasına paralel. Bir zamanlar aktivistler ve otoriter hükümetler altında yaşayanlar için bir sığınak olarak görülen uygulama, yasadışı ve aşırılık yanlısı materyallerin merkezi haline geldiği için hükümetleri kızdırdı. Telegram'ın kurucusu Pavel Durov, şirketin platformdaki suç faaliyetlerini ele almamasıyla ilgili suçlamalar nedeniyle Ağustos ayında Fransa'da tutuklandı.

Ukrayna için Telegram'dan uzaklaşmak kolay olmayacak. Kısmen ABD hükümeti tarafından yaptırılan yakın tarihli bir ankete göre Ukraynalıların yaklaşık yüzde 70'i Telegram'ı ana haber kaynağı olarak kullanıyor. Hava saldırısı sirenleri çaldığında ve füzeler Ukrayna şehirlerine indiğinde, insanlar gerçek zamanlı güncellemeler için Telegram gruplarına akın ediyor. Hükümet resmi duyuruları yayınlıyor ve uygulama aracılığıyla Rus işgali altındaki bölgelerde istihbarat topluyor.

Ancak bu yıl yapılan gizli siber güvenlik toplantılarında Ukraynalı yetkililer Telegram'a yeni sınırlamalar getirmeyi tartıştılar. Ülkenin istihbarat servisi, uygulamanın ulusal güvenlik riskleri oluşturduğu ve Rusya tarafından dezenformasyon, siber saldırılar, hackleme, kötü amaçlı yazılım yayma, konum izleme ve füze saldırılarını ayarlama amacıyla kullanıldığı sonucuna vardı.

Ukraynalı bir siber güvenlik yetkilisi, bir güvenlik önlemi olarak, Telegram'daki 700.000'den fazla takipçisine düzenli olarak savaş güncellemeleri gönderen Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky'nin uygulamayı kişisel telefonunda kullanmadığını söyledi. 

Telegram yaptığı açıklamada, Rusya'nın “kullanıcı bilgilerine erişmediğini ve erişemeyeceğini” söyleyerek platformunun güvenliğini savundu. Şirket, “Telegram Ukraynalılar ve dünyanın dört bir yanındaki kullanıcılar için her zaman güvenlidir ve olmuştur” diye ekledi. Ancak Ukraynalı yetkililer, Telegram'ı bu kadar güçlü kılan şeyin aynı zamanda onu bir tehdit haline getirdiğini söyledi. 

Diğer sosyal medyanın aksine, Telegram'ın çok az koruma duvarı var. İnsanların ne gördüğünü belirleyen bir algoritma yok ve içerik denetimi çok az, bu da hayat kurtaran uyarıların hızla yayılmasını sağlıyor ama aynı zamanda uygulamayı istismara açık hale getiriyor. Yayın özellikleri, kullanıcıların metin, video ve dosyaları büyük gruplarla hızlı bir şekilde paylaşmasına olanak tanıyor.

Telegram ve diğer uygulamaları dezenformasyona karşı izleyen bir devlet kurumu olan Ukrayna Stratejik İletişim ve Bilgi Güvenliği Merkezi analisti Maksym Yali, “İşgal altındaki topraklarda bazı akrabalarım var ve onlarla iletişime geçmenin tek yolu Telegram” dedi. “Ancak savaş koşulları altında riskler faydalardan daha mı ağır basıyor?”

Rusya'daki arkadaşlarını veya ailelerini ziyaret eden Ukraynalıların telefonlarını havaalanında, silinmiş materyaller de dahil olmak üzere Telegram uygulamalarını Ukrayna yanlısı içerik açısından kontrol etmek için özel bir yazılım kullanan güvenlik görevlilerine teslim etmeleri gerektiğini söyledi.

Avrupa Birliği destekli bir izleme grubu olan Detector Media tarafından Eylül ayında yapılan bir araştırma, Ukrayna'daki en popüler 100 Telegram kanalından 76'sının anonim olarak işletildiğini ortaya koydu.

Ukraynalı yetkililer Rusya'da doğan Durov'un bağlılıkları konusunda endişeliler. Rusya Devlet Başkanı Vladimir V. Putin 2021 yılında, yetkililerin kullanıcı verilerine erişim konusundaki bir anlaşmazlık sırasında uygulamayı engellemeye çalışmasının ardından hükümetin Telegram ile “anlaşmaya vardığını” söyledi. Ukraynalı yetkililer, Rus yetkililerin soruşturma altındaki kişilere özel Telegram konuşmalarının kopyalarını sunduğu örneklere işaret ederek, Rusya'nın uygulamadaki özel verilere ve iletişimlere erişebileceğinden korkuyor.

Bu yılın başlarında, Telegram'da savaşla ilgili dezenformasyon o kadar yaygındı ki Ukrayna Apple'dan müdahale etmesini istedi. Hükümet, teknoloji devinden Telegram'ı Rusya'dan yönetilen bazı sahte hesapları kaldırmaya zorlamak için baskı gücünü kullanmasını talep etti. Nisan ayı itibariyle Telegram bu hesapları kaldırdı.

Ancak çözüm bir değişiklikle geldi. Telegram ayrıca, vatandaşların Rus birliklerinin hareketleri hakkında bilgi paylaşmasına izin veren Ukrayna hükümeti tarafından yönetilen birkaç hesabı da kısa süreliğine engelledi. Ukraynalı yetkililer bu hareketi üstü örtülü bir uyarı olarak değerlendirdi: Şirkete çok fazla baskı yapmanın bir bedeli olabilirdi.

Ukrayna Ulusal Siber Güvenlik Koordinasyon Merkezi'nin Eylül ayındaki toplantısının ardından, uygulamanın kullanımı hükümet ve orduda sınırlandırıldı. Bazı üniversiteler de uygulamayı yasakladı.

Ukrayna'nın en üst düzey istihbarat yetkilisi Kyrylo Budanov, Telegram'ın tehditleri konusunda kamuoyunu uyardı, ancak tamamen engellenmesi gerektiğine inanmadığını söyledi. Büyük kanalların yöneticileri için anonimliğin kaldırılması çağrısında bulundu. Telegram uzun zamandır anonimliğin kullanıcıları korumanın anahtarı olduğunu savunuyor.

Rusya'nın Telegram konusunda kendi endişeleri var. Bay Durov'un Ağustos ayında Fransa'da tutuklanmasının ardından Rus yorumcular ve askeri analistler, Batılı istihbarat servislerine özel verilere erişim sağlayabileceğini söyleyerek ülkenin uygulamaya olan güveni konusunda alenen alarm verdiler.

Ukrayna'da Durov'un tutuklanması Telegram'ı kısıtlama çabalarını cesaretlendirdi. Yurchyshyn, kullanıcılara platformdaki bilgilerin güvenilmez olabileceğini ve kanal operatörlerinin anonim olduğunu hatırlatan, sigara paketlerindekilere benzer uyarılar eklemek için mevzuat üzerinde çalıştığını söyledi.

Ancak herhangi bir yeni kuralın Telegram'ın etkisini azaltma olasılığının düşük olduğunu kabul etti.

Yurchyshyn şunları söyledi: “Böylesine popüler bir ağın yasaklanmasının sorumluluğunu üstlenecek politikacı ya da lider kim olmak ister?” 

KAYNAK: https://www.nytimes.com/